Παρακολούθηση θαλάσσιων απορριμμάτων και παραγωγή δεδομένων με συμμετοχική έρευνα στο Απόθεμα Βιόσφαιρας των Αστερουσίων

Το Απόθεμα Βιόσφαιρας των Αστερουσίων βρίσκεται στη νοτιότερη περιοχή της Ευρώπης και περιλαμβάνει εκτενείς χερσαίες εκτάσεις, μεγάλη ακτογραμμή και ευρεία θαλάσσια ζώνη στο Νότιο Κρητικό / Λιβυκό Πέλαγος. Το Απόθεμα Βιόσφαιρας χαρακτηρίζεται από έναν εξαιρετικό πλούτο οικοτόπων και ειδών. Όπως και άλλα αποθέματα βιόσφαιρας και άλλες προστατευόμενες περιοχές, το Απόθεμα Βιόσφαιρας των Αστερουσίων πλήττεται όλο και περισσότερο από τα θαλάσσια απορρίμματα, τα οποία συσσωρεύονται, απειλώντας ενδιαιτήματα και είδη και αναστέλλοντας την αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής.

Το Μεσογειακό Γραφείο Περιβάλλοντος για το Περιβάλλον, τον Πολιτισμό και την Αειφόρο Ανάπτυξη (MIO-ECSDE) υλοποιεί ένα έργο διάρκειας ενός έτους με τίτλο «Παρακολούθηση θαλάσσιων απορριμμάτων και παραγωγή δεδομένων με συμμετοχική έρευνα στο Απόθεμα Βιόσφαιρας των Αστερουσίων», στο πλαίσιο μιας ευρύτερης πρωτοβουλίας που χρηματοδοτείται από την UNESCO και το Φιλανθρωπικό Ίδρυμα abrdn. Η πρωτοβουλία αυτή με τίτλο «Προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης μέσω των προγραμμάτων και των αποθεμάτων βιόσφαιρας της UNESCO» έχει διάρκεια 3 έτη και εστιάζει στην προώθηση μιας πιο βιώσιμης και κλιματικά ουδέτερης Ευρώπης μέσω της έρευνας και της εκπαίδευσης, με απώτερο στόχο την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων. Ακολουθώντας μια ενδελεχή διαδικασία αξιολόγησης, επιλέχθηκαν τα πρώτα 5 έργα που θα υλοποιηθούν σε αποθέματα βιόσφαιρας, μεταξύ των οποίων και το έργο που αφορά το Απόθεμα Βιόσφαιρας των Αστερουσίων.

Φωτογραφία: Θ. Βλαχογιάννη

Στόχος του έργου

Ο πρωταρχικός στόχος του έργου είναι να αντιμετωπίσει την απειλή των θαλάσσιων απορριμμάτων στο Απόθεμα Βιόσφαιρας των Αστερουσίων, συμβάλλοντας έτσι στη βιώσιμη ανάπτυξή του, βελτιώνοντας τη βάση γνώσεων για τα θαλάσσια απορρίμματα, ενισχύοντας το σχέδιο διαχείρισης του αποθέματος βιόσφαιρας με στοχευμένα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης, εκπαιδεύοντας και εμπλέκοντας τις τοπικές κοινότητες (ιδίως τη νεολαία) στη δημιουργία κατάλληλων δεδομένων με συμμετοχική έρευνα.

Σε συνεργασία με την Τοπική Επιτροπή Διαχείρισης των Αστερουσίων & Αναπτυξιακή Ηρακλείου, την Μεσογειακή Εκπαιδευτική Πρωτοβουλία για το Περιβάλλον και την Αειφορία (MEdIES), το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, το MIO-ECSDE επιδιώκει να επιδείξει πώς η συμμετοχική έρευνα μπορεί να συμβάλλει στην «επιστήμη που χρειαζόμαστε για το μέλλον που θέλουμε», στα πλαίσια της Δεκαετίας της Επιστήμης των Ωκεανών των Ηνωμένων Εθνών και του Θαλάσσιου Εγγραμματισμού.

Δράσεις του έργου

Ο στόχος του έργου θα επιτευχθεί μέσα από τις ακόλουθες δράσεις:

• Εφαρμογή έγκυρων μεθοδολογιών παρακολούθησης και έρευνας για τα θαλάσσια απορρίμματα που έχουν υλοποιηθεί σε όλη τη Μεσόγειο. Γιατί; Για να επιτευχθεί καλή περιβαλλοντική κατάσταση στα παράκτια και θαλάσσια ύδατα του Αποθέματος Βιόσφαιρας των Αστερουσίων και να εκπληρωθεί ο στόχος 14 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη όπου έως το 2025 θα πρέπει να μειωθεί σημαντικά η ρύπανση από τα θαλάσσια απορρίμματα (SDG14).
• Σχεδιασμός και υλοποίησης μιας αποτελεσματικής καμπάνιας συμμετοχική έρευνας. Γιατί; Για τη δημιουργία κατάλληλων δεδομένων σχετικών με τα θαλάσσια απορρίμματα και τη συν-δημιουργία επιστημονικής γνώσης με τη συμμετοχή όλων των κοινωνικών εταίρων (ιδίως των νέων και των σχολείων ανώτερης πρωτοβάθμιας/κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης) στα πλαίσια της Δεκαετίας του ΟΗΕ για την Επιστήμη των Ωκεανών για Βιώσιμη Ανάπτυξη.
• Προσδιορισμός και προώθηση καινοτόμων «πράσινων» και «μπλε» λύσεων, με ιδιαίτερη έμφαση στις κοινωνικές καινοτομίες. Γιατί; Για την καταπολέμηση των θαλάσσιων απορριμμάτων στο Απόθεμα Βιόσφαιρας των Αστερουσίων και χρήση του θέματος των θαλάσσιων απορριμμάτων ως όχημα για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και της αντιμετώπισης τις κλιματικής αλλαγής (SDG13).

 Αναμενόμενα αποτελέσματα

• Βελτιωμένη γνώση και νέα στοιχεία για τα θαλάσσια απορρίμματα στο Απόθεμα Βιόσφαιρας των Αστερουσίων.
• Ενισχυμένο σχέδιο διαχείρισης με στοχευμένα μέτρα πρόληψης και μείωσης των θαλάσσιων απορριμμάτων και καινοτόμες λύσεις.
• Ενδυναμωμένες δεξιότητες των τοπικών κοινοτήτων (ιδίως της νεολαίας) να δημιουργήσουν κατάλληλα δεδομένα για τα θαλάσσια απορρίμματα μέσω συμμετοχικής έρευνας.
• Ευαισθητοποιημένες τοπικές κοινωνίες σχετικά με την απειλή των θαλάσσιων απορριμμάτων και τους τρόπους αντιμετώπισής τους.

Ομάδα έργου

Συντονιστής:

• Το Μεσογειακό Γραφείο Περιβάλλοντος για το Περιβάλλον, τον Πολιτισμό και την Αειφόρο Ανάπτυξη (MIO-ECSDE)

Εταίροι:

• Τοπική Επιτροπή Διαχείρισης των Αστερουσίων & Αναπτυξιακή Ηρακλείου
• Μεσογειακή Εκπαιδευτική Πρωτοβουλία για το Περιβάλλον και την Αειφορία (MEdIES)
• Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ)
• Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Μουσείο του Φυσικής Ιστορίας

Χρηματοδότηση

UNESCO & abrdn Charitable Foundation