Συλλογικές προσπάθειες για την αντιμετώπιση των θαλασσίων απορριμμάτων στο Απόθεμα Βιόσφαιρας των Αστερουσίων

Ενημερωτική εκδήλωση για την αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης από πλαστικά στο Απόθεμα Βιόσφαιρας των Αστερουσίων, πραγματοποιήθηκε στις 28 Ιουνίου 2023 στο Δήμο Φαιστού. Πάνω από σαράντα ενδιαφερόμενοι από συλλόγους, συνεταιρισμούς, ομάδες νέων, κοινωφελή ιδρύματα, επιχειρήσεις, ερευνητικά ινστιτούτα και δημοτικές αρχές, συναντήθηκαν για να συζητήσουν και να συναποφασίσουν ποια είναι τα πλέον κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση των  θαλασσίων απορριμμάτων, που θα πρέπει να ενσωματωθούν στο Σχέδιο Διαχείρισης του Αποθέματος Βιόσφαιρας των Αστερουσίων. Η εκδήλωση οργανώθηκε από το MIO-ECSDE σε στενή συνεργασία με την Τοπική Επιτροπή Διαχείρισης των Αστερουσίων και την Αναπτυξιακή Ηρακλείου, στο πλαίσιο του Έργου «Παρακολούθηση θαλασσίων απορριμμάτων και παραγωγή δεδομένων με συμμετοχική έρευνα στο Απόθεμα Βιόσφαιρας των Αστερουσίων», που χρηματοδοτείται από την UNESCO και το Φιλανθρωπικό Ίδρυμα abrdn.

Κατά την έναρξη της εκδήλωσης η κ. Θεανώ Βρέντζου-Σκορδαλάκη, Πρόεδρος της Τοπικής Επιτροπής Διαχείρισης Αστερουσίων τόνισε ότι το Απόθεμα Βιόσφαιρας των Αστερουσίων, το οποίο χαρακτηρίζεται από απαράμιλλο φυσικό πλούτο του, αντιμετωπίζει το σοβαρό πρόβλημα το θαλασσίων απορριμμάτων, όπως και αμέτρητες άλλες παράκτιες και θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές του κόσμου.

Ο κ. Jonathan Baker, Επικεφαλής της Μονάδας Επιστήμης του Περιφερειακού Γραφείου της UNESCO, στην εναρκτήρια ομιλία του δήλωσε: «Είμαστε ενθουσιασμένοι με τα αξιοσημείωτα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν μέσω του έργου στα Αστερούσια και επαινούμε την εξαιρετική του προσέγγιση που βασίζεται στην συμμετοχική έρευνα. Η συλλογική αυτή προσπάθεια αποτελεί υποδειγματικό παράδειγμα για το πώς τα μέλη των τοπικών κοινοτήτων  μπορούν να ενωθούν για να προστατεύσουν την πολύτιμη φυσική μας κληρονομιά μας».

κ. Θεανώ Βρέντζου-Σκορδαλάκη, Πρόεδρος της Τοπικής Επιτροπής Διαχείρισης Αστερουσίων – Κ. Γρηγόριος Νικολιδάκης, Δήμαρχος της Φαιστού – κ. Jonathan Baker, Επικεφαλής της Μονάδας Επιστήμης του Περιφερειακού Γραφείου της UNESCO – Καθ. Μιχάλης Σκούλλος, Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής του Προγράμματος  Άνθρωπος και Βιόσφαιρα της UNESCO και Πρόεδρος του MIO-ECSDE

Με στόχο την αντιμετώπιση των θαλασσίων  απορριμμάτων στο Απόθεμα Βιόσφαιρας των Αστερουσίων, πραγματοποιήθηκαν δύο σημαντικές καμπάνιες συμμετοχικής έρευνας το 2023. Αυτές οι καμπάνιες πραγματοποιήθηκαν σε 9 επιλεγμένες τοποθεσίες στην περιοχή των Αστερουσίων και σε αυτές συμμετείχαν ενεργά 250 μέλη της τοπικής κοινότητας. «Μέσα από την έρευνα μας που βασίζεται στην συμμετοχή και στη συμβολή της τοπικής κοινότητας, ανακαλύψαμε ότι μεταξύ των παραλιών που μελετήθηκαν, μόνο δύο βρίσκονται σε καλή περιβαλλοντική κατάσταση με βάση τα ευρωπαϊκό όριο των 20 αντικειμένων ανά 100 μέτρα ακτογραμμής. Δυστυχώς, οι υπόλοιπες επτά παραλίες ξεπέρασαν αυτό το όριο, φανερώνοντας την πιεστική ανάγκη για δράση», δήλωσε ο Δρ. Θωμαΐς Βλαχογιάννη, Υπεύθυνη Πολιτικών/Προγραμμάτων στο MIO-ECSDE και Συντονίστρια του Έργου. Με βάση τα ευρήματα της έρευνας, το 20% των απορριμμάτων που καταγράφηκαν συνδέεται με την κατανάλωση τροφίμων και ποτών, που προέρχονται από κακές πρακτικές των χρηστών και των επισκεπτών της παραλίας και την ανεπαρκή διαχείριση των απορριμμάτων. Επιπλέον, η γεωργία αναδείχθηκε ως η δεύτερη πιο σημαντική πηγή, αντιπροσωπεύοντας το 10% των συνολικών απορριμμάτων στο Απόθεμα Βιόσφαιρας των Αστερουσίων. Τα απορρίμματα από τη γεωργία περιλαμβάνουν πλαστικά φύλλα από θερμοκήπια, πλαστικά κορδόνια και σπάγκους για τη στήριξη φυτών, πλαστικούς σωλήνες άρδευσης, πλαστικές γλάστρες και πλαστικούς δίσκους για φυτώρια.

Η εκδήλωση χρησίμευσε ως πλατφόρμα για την ανταλλαγή απόψεων και τη συζήτηση σχετικά με τα προαναφερθέντα αποτελέσματα, με στόχο την επίτευξη συναίνεσης σχετικά με τα πιο υποσχόμενα μέτρα που θα πρέπει να εφαρμοστούν στο απόθεμα βιόσφαιρας, για να επιτευχθεί ο στόχος για ωκεανούς και θάλασσες χωρίς σκουπίδια. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ο Καθ. Μιχάλης Σκούλλος, Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής του Προγράμματος  Άνθρωπος και Βιόσφαιρα της UNESCO και Πρόεδρος του MIO-ECSDE, τόνισε την ύψιστη σημασία των δράσεων πρόληψης των θαλασσίων απορριμμάτων έναντι των καθαρισμών. «Εστιάζοντας τις προσπάθειές μας στην πρόληψη, έχουμε την ευκαιρία να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τα γενεσιουργά αίτια αυτού του διάχυτου προβλήματος. Μόνο  μέσω μέτρων πρόληψης μπορούμε να χαράξουμε μια αειφόρο πορεία προς καθαρότερες και υγιέστερες θάλασσες για τις μελλοντικές γενιές.»

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης ο Δήμος Φαιστού, η Τοπική Επιτροπή Διαχείρισης Αστερουσίων, η Ελληνική Επιτροπή του Προγράμματος Άνθρωπος και  Βιόσφαιρα της UNESCO και το MIO-ECSDE υπέγραψαν ένα σύμφωνο συνεργασίας  για την υλοποίηση μέτρων για τη αντιμετώπιση των θαλασσίων απορριμμάτων. Η συμφωνία αυτή σηματοδοτεί την κοινή τους δέσμευση να μετατρέψουν το Απόθεμα Βιόσφαιρας των Αστερουσίων σε μια περιοχή χωρίς σκουπίδια. Το σύμφωνο συνεργασίας περιγράφει πέντε στρατηγικές γραμμές δράσης που θα αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την απειλή των θαλασσίων απορριμμάτων στα Αστερούσια. Αυτές περιλαμβάνουν την υιοθέτηση κριτηρίων αειφορίας στις δημόσιες συμβάσεις προϊόντων και υπηρεσιών, τη βελτίωση της διαχείρισης των απορριμμάτων, την ενίσχυση προγραμμάτων καθαρισμού των παραλιών, την υποστήριξη προγραμμάτων υιοθέτησης παραλίας και δράσεων συμμετοχικής επιστήμης και την ενδυνάμωση δράσεων ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης. Αντίστοιχο σύμφωνο συνεργασίας υπεγράφη και με τον Δήμο Αρχανών-Αστερουσίων την επόμενη μέρα, ενώ πολλοί τοπικοί σύλλογοι εξέφρασαν έντονο ενδιαφέρον να συμμετάσχουν σε αυτήν την πρωτοβουλία.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση καλών πρακτικών για την αντιμετώπιση των θαλασσίων απορριμμάτων που έχουν υλοποιηθεί στην Κρήτη και τη Μεσόγειο, από το MEdIES, το MIO-ECSDE και τον Σύνδεσμο Εθελοντών Πυροσβεστών και Προστασίας Περιβάλλοντος Αστερουσίων. Επιπρόσθετα η βραδιά έκλεισε με την μαγευτική ζωντανή ερμηνεία του τραγουδιού “Save the Sea” από τη διάσημη Σουηδή τραγουδίστρια και τραγουδοποιό, κα Eva Hillered, υποψήφια για Grammy.

Η εκδήλωση οργανώθηκε παράλληλα με μια σειρά από πολλές άλλες δραστηριότητες, οι οποίες περιλάμβαναν μεταξύ άλλων μια δράση επίδειξης συμμετοχικής έρευνας για τα θαλάσσια απορρίμματα που πραγματοποιήθηκε στην παραλία του Κομμού με τη συμμετοχή δύο εκπροσώπων από το Περιφερειακό Γραφείο Επιστήμης και Πολιτισμού της UNESCO στην Ευρώπη και επίσκεψη στον Περιφερειάρχη Κρήτης κ. Σταύρο Αρναουτάκη, όπου και ενημερώθηκε για τα αποτελέσματα του έργου για τα θαλάσσια απορρίμματα στο Απόθεμα Βιόσφαιρας των Αστερουσίων.

Συνάντηση με τον Περιφερειάρχη Κρήτης κ. Σταύρο Αρναουτάκη

Δράση επίδειξης συμμετοχικής έρευνας στον Κομμό με συμμετοχή δύο εκπροσώπων από το Περιφερειακό Γραφείο Επιστήμης και Πολιτισμού της UNESCO στην Ευρώπη

Note to the editor

Η εκδήλωση πραγματοποιείται στο πλαίσιο του έργου «Παρακολούθηση θαλασσίων απορριμμάτων και παραγωγή δεδομένων με συμμετοχική έρευνα στο Απόθεμα Βιόσφαιρας των Αστερουσίων», που έχει διάρκεια ενός έτους και χρηματοδοτείται από την UNESCO και το Φιλανθρωπικό Ίδρυμα abrdn. Ο πρωταρχικός στόχος του έργου είναι να αντιμετωπίσει την απειλή των θαλασσίων απορριμμάτων στο Απόθεμα Βιόσφαιρας των Αστερουσίων, συμβάλλοντας έτσι στη βιώσιμη ανάπτυξή του, βελτιώνοντας τη γνώση για τα θαλάσσια απορρίμματα, ενισχύοντας το σχέδιο διαχείρισης του αποθέματος βιόσφαιρας με στοχευμένα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης, εκπαιδεύοντας και εμπλέκοντας τις τοπικές κοινότητες (ιδίως τη νεολαία) στη δημιουργία κατάλληλων δεδομένων με συμμετοχική έρευνα.

Το Μεσογειακό Γραφείο Πληροφόρησης για το Περιβάλλον, τον Πολιτισμό και την Αειφόρο Ανάπτυξη (MIO-ECSDE, συντονιστής του έργου), μαζί με την Τοπική Επιτροπή Διαχείρισης των Αστερουσίων, την Αναπτυξιακή Ηρακλείου, την Μεσογειακή Εκπαιδευτική Πρωτοβουλία για το Περιβάλλον και την Αειφορία, το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, επιδίωξαν να δείξουν πως η συμμετοχική έρευνα μπορεί να συμβάλλει στην «επιστήμη που χρειαζόμαστε για το μέλλον που θέλουμε», στα πλαίσια της Δεκαετίας της Επιστήμης των Ωκεανών των Ηνωμένων Εθνών και του Θαλάσσιου Εγγραμματισμού.